Stel je voor dat je in de auto zit en je ziet de remlichten aan gaan van de auto voor je. Iets in jou wordt van binnen geactiveerd om alert te zijn. Kan je je dat voorstellen?

Dat ‘iets’ is je Autonoom Zenuwstelsel dat verantwoordelijk is voor je vecht-, vlucht-, bevriesreactie. Afhankelijk van de situatie zal die inschatten welke actie nodig is voor de beste kans om te overleven. Zo kan het een seintje geven aan je rechtervoet om deze van het gaspedaal af te halen. Als de auto voor je heel onverwachts en hard remt, dan zal je het stuur steviger vastpakken, je hals uitreiken, je schouders/rugspieren aanspannen, je ogen verder openen om beter te kunnen zien wat er gebeurt (een hyperfocus), met je rechtervoet op de rem te trappen.

Voor het grootste deel gebeurt dit onbewust: je lichaam reageert al voordat je er een gedachte bij kunt vormen. In het plaatje hieronder zie je hoe zo’n cyclus verloopt.

Als jouw reactie succesvol was en je hebt kunnen bijkomen van de schrik, waardoor jij je reis veilig hebt kunnen vervolgen, dan heb je de cyclus kunnen afmaken. In dit geval zucht je misschien een keer, ontspan je je spieren, zak je weer wat dieper in je stoel en gaat je rechtervoet weer rustig naar het gaspedaal.

Maar op elk punt in de cyclus waar een geel kruisje staat, kan je reactie onderbroken worden:

• Zo kan je aangereden worden, zonder dat je het hebt zien aankomen (1e kruisje).
• Of je zag het wel aankomen, maar je hebt geen tijd gehad om te reageren (5e kruisje).
• Of je hebt wel kunnen reageren, maar je hebt de schrik nooit van je af kunnen schudden. De rest van je reis blijf je gespannen en wellicht tijdens de volgende autoritten ook (6e kruisje).

Wat de gebeurtenis ook is, dit is de cyclus die je doorloopt en wanneer je de cyclus niet goed hebt kunnen afmaken, blijft de spanning van die ervaring in je lichaam hangen. De stress van de dag en/of volgende ervaringen stapelen zich daar bovenop met als gevolg dat je een korter lontje krijgt, minder kunt hebben en sneller moe bent. Vaak zonder je ervan bewust te zijn dat het met die ene gebeurtenis te maken heeft.

Het is helpend om eens stil te staan bij de spanning die in je lichaam opgeslagen ligt, omdat dit jou de kans geeft om de cyclus (alsnog) af te maken. Door je lichaam te laten doen wat het had willen doen, maar toen niet kon, wordt de cyclus op het niveau van het Autonoom Zenuwstelsel alsnog afgemaakt. Je lichaam weet zelf wel wat het te doen heeft, dat hoef je niet van tevoren te bedenken.

Dit kan zonder dat je hoeft te weten door welke gebeurtenis of periode de spanning is gekomen. Het kan ook als je wel weet waar het vandaan komt en het al een tijdje geleden is dat je die ervaring hebt gehad. Dit is mogelijk omdat ons emotionele brein (die het Autonoom Zenuwstelsel aanstuurt) zich niks aantrekt van tijd. Hoe lang het ook geleden is, voor dit deel van het brein voelt het alsof het zich in het hier en nu plaatsvindt.

Zodra je de cyclus afmaakt zal het interne systeem ervaren wat het hoofd eigenlijk al weet, namelijk dat het gevaar geweken is en dat je veilig bent. Dan kan je op een dieper niveau weer ontspannen en kan je ook beter omgaan met de stress van alledag, met ongemak en met de uitdagingen waar je in het leven voor kan komen te staan.

Heb jij een ervaring die je niet goed hebt kunnen verwerken of stressklachten die je niet goed kunt herleiden naar een specifieke gebeurtenis?