Door het leven heen maken we verschillende dingen mee. De fijnste momenten zijn degene waar we ons gelukkig voelen, op ons gemak, geliefd en erkend. Maar er gebeuren ook dingen die ons doen wankelen. Die indruk op ons maken en langer duren om te verwerken. Wanneer hebben we het nu over een heftige gebeurtenis en wanneer over een trauma?

Trauma of niet?

Wanneer iets te overweldigend is, is heel persoonlijk en voor iedereen anders. Zo kan een gebeurtenis heel heftig zijn, zonder dat je er een trauma aan over houdt. Aan de andere kant kan iets dat relatief onschuldig lijkt, wel een trauma veroorzaken. Ook de afwezigheid van iets dat je wel verwacht of nodig hebt kan trauma veroorzaken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan iemand die jou kon opvangen en je de ruimte kon geven om emotioneel te ontladen. Maar denk ook aan het gemis van adequate steun, geborgenheid, liefde of zorg in de kindertijd (ontwikkelingstrauma) en de manieren die je daar omheen hebt gebouwd om hiermee om te gaan.

Korte uitleg

Trauma is wanneer een ervaring te groot, teveel was of te snel is gegaan voor het Autonoom Zenuwstelsel om hier adequaat op te reageren en de ervaring goed te kunnen verwerken. Het gaat dus niet om de gebeurtenis, maar om de innerlijke ERVARING van die gebeurtenis.

Uitleg Autonoom Zenuwstelsel

Ons Autonoom Zenuwstelsel is verantwoordelijk voor onze overleving. In de vecht-/vluchtmodus zal het bepaalde lichaamsfuncties activeren (bijvoorbeeld hogere hartslag, sneller ademhalen en meer bloed naar de armen of benen sturen) en in de bevriesmodus bepaalde lichaamsfuncties uitschakelen (lagere hartslag, ademhaling stokt of blijft heel oppervlakkig, spierspanning heel hoog of juist heel laag). 

Of we vechten, vluchten of bevriezen is geen bewuste keuze, maar een biologisch proces en het ene is niet beter dan het andere!

Om de kans op overleving zo groot mogelijk te maken zullen dus lichamelijke functies uitgeschakeld worden die niet direct bijdragen aan die overleving, bijv: bepaalde orgaanfuncties of het logisch nadenken. 

Uit contact met je lichaam, je emoties en met jezelf

Het is dus niet de gebeurtenis, maar wat er IN ons gebeurt als reactie hierop, dat trauma veroorzaakt. En wat er IN ons gebeurt, is dat we uit contact raken met onze gevoelswereld. Zowel emotioneel als lichamelijk. We sluiten ons af. Zo raak je het contact met je eigen basisbehoefte kwijt en houd je het leven en je dierbaren uit zelfbescherming op afstand.

Wat kan je merken?

In het dagelijkse leven kan je bijvoorbeeld merken dat je een hyperfocus krijgt op alles wat ‘niet klopt’ en dat alles daarbuiten niet opgemerkt wordt. Je bent minder goed van vertrouwen en schat een situatie sneller in als dreigend. Dit kan zich uiten in de kleinste dingen, zoals altijd willen weten waar de uitgang is of altijd zo goed mogelijk voorbereid willen zijn op wat er eventueel komen gaat. Zo bedenk je vooraf alle mogelijke scenario’s die zouden kunnen plaatsvinden. Dat zorgt voor eindeloos gepieker en slapeloze nachten.

Een ander gevolg kan zijn dat je juist heel passief wordt. Onverschilligheid en depressie liggen dan op de loer. Het wordt een hele opgave om dingen gedaan te krijgen, keuzes te maken of om de deur uit te gaan. Ook logisch nadenken wordt moeilijker, je vergeet veel en nieuwe informatie sla je niet of minder goed op. Je kan misschien wel door met je leven en daarin relatief goed functioneren, maar zolang de schrik er nog in zit ( je autonoom zenuwstelsel weet niet dat het gevaar al geweken is), merk je dat het langer duurt om prikkels te verwerken en dat je sneller overprikkeld raakt.

Persoonlijke relaties 

In deze overleefstand is het moeilijker om persoonlijke relaties aan te gaan. Stel je maar eens voor dat je aangevallen wordt door een tijger. Waar gaat je aandacht dan naartoe? Heb je dan ruimte om naar het verhaal van een ander te luisteren? Een mail te lezen? Boodschappenlijstjes te onthouden? Nee, toch? Je bent bezig met zo snel mogelijk wegwezen en ontsnappingsroutes te vinden. Door een onverwerkt trauma blijf je voor een deel in deze vecht-/ vlucht-/ bevriesmodus. Daarin ben je logischerwijs vooral bezig om jezelf te beschermen, controle te krijgen of te houden op de situatie, ook al is deze situatie niet ideaal. Daarom zijn veranderingen ook moeilijk om mee om te gaan.

Je voelt je niet veilig om je open te stellen en voelt geen vertrouwen in wat er kan gebeuren als jij een deel van jezelf blootgeeft.

Het contact herstellen

Zoals je gelezen hebt zijn onze ervaringen dus niet alleen mentaal en emotioneel, maar vooral ook fysiek. Voor herstel, is het belangrijk om te beginnen met je weer veilig te voelen in je lichaam en daarmee in jezelf. Waar overweldiging (verlies van controle) de oorzaak van trauma is, bouwen we met Lichaamsgerichte Therapie in kleine stappen weer een gezonde relatie met het lichaam en je emoties op (terugkrijgen van controle). Daarna is er ruimte voor verwerking, vanuit een stevige basis. Ook al is het tig jaar na dato.

Dat is mogelijk omdat het emotionele brein (de amygdala) los staat van tijd en realiteit. Een droom of nachtmerrie voelt voor dit deel van het brein alsof het echt gebeurt. Een herinnering voelt alsof het nu plaatsvindt. Dit emotionele brein zorgt er bijvoorbeeld voor dat je liedjes op de radio uit je pubertijd direct weer mee kunt zingen, ook al heb je het liedje al jaren niet meer gehoord. In de pubertijd staat je emotionele brein volop aan.

Traumaverwerking

Van dit deel van het brein maken we ook gebruik tijdens traumatherapie door te fantaseren over wat je had willen doen toen je dat niet kon. Door dit helemaal te belichamen, wordt het Autonoom Zenuwstelsel gerustgesteld en voel je wat je eigenlijk als wist, namelijk dat je veilig bent en het gevaar geweken is.

Daarom is het belangrijk om de verbinding met het lichaam op een veilige en warme manier opnieuw tot stand te brengen. Zo kunnen we in kleine stapjes het lichaam de kans geven om de schrik uit je lijf te krijgen. Om, met andere woorden, die vecht/vlucht energie die al die tijd ‘bevroren’ in je systeem zat, nu te bevrijden en te ontladen.

Mensen die jou voorgingen voelen hierdoor 10 kilo lichter. Alsof zij voor het eerst sinds lange tijd weer ‘aanwezig’ kunnen zijn en kunnen ademhalen. Zij rechten hun rug en krijgen een heldere blik in de ogen. Ineens is er meer contact en voelen zij zich vrij! Vrij om toe te geven aan hun eigen behoefte en vrij om zich uit te spreken zonder zich schuldig te voelen.

Wil jij dit ook?